Zespoły Regionalne

GMINY ŁAPSZE NIŻNE

„Trybskie Dzieci” z Trybsza

Dziecięcy zespół regionalny „TRYBSKIE DZIECI” działa przy Szkole Podstawowej w Trybszu, z niezmienną radością i zapałem kultywuje tradycje, obrzędy i tańce polskiego Spisza a także dumnie prezentuje strój spiski odmiany trybskiej.

Historia zespołu rozpoczęła się w roku 2002, kiedy to na Spiskich Zwykach po raz pierwszy zaprezentowały się dzieci z klasy pierwszej trybskiej podstawówki, prezentując na scenie przyśpiewki weselne. Uczniów do występów przygotowywała ówczesna dyrektor szkoły p. Julia Miśkowicz oraz nauczycielka p. Maria Jezierczak. Miesiąc później p. Julia przyjęła do szkoły Annę Stronczek i powierzyła jej zadanie prowadzenia zespołu regionalnego przy szkole podstawowej.

Od 3 kwietnia 2002 roku do chwili obecnej Pani Anna Stronczek jest kierownikiem i instruktorem zespołu. Przyjęła nazwę Trybskie Dzieci i w sposób stały zaangażowała chętnych uczniów klas 4-6, ucząc dzieci poczucia rytmu, podstawowych kroków tańców spiskich, przy jednoczesnym dbaniu o autentyzm przekazywanych treści, ale także ważną dla dzieci atmosferę zabawy.

W ciągu 15 lat przez zespół przewinęło się ponad 130 dzieci, które instruktorka zapoznawała z tradycyjnymi tańcami spiskimi, przyśpiewkami, zabawami i figlami dziecięcymi. Pani Ania jest autorką programów takich jak: Zabawy na łące, Przepowiadanie pogody, Krzept, Bawjynie dzieci, Odpust Św. Haźbyty, Zabawy i figle, Prucki, Druciorz, Kopanie gruli. Przyniosły one grupie liczne sukcesy na wielu przeglądach i festiwalach regionalnych. Wymienić można najważniejsze: dwukrotny udział w Międzynarodowym Święcie Dzieci Gór w Nowym Sączu (2006, 2018), Międzynarodowe Spotkania z Folklorem w Olecku (2006), dwukrotny udział w Karpackim Festiwalu Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce (2005, 2017), Taneczny Krąg w Przemyślu, Przepatrzowiny w Czarnym Dunajcu, Krakowiaczek, Przegląd w Szczyrzycu i wiele innych.

Trybskie Dzieci są radością i dumą rodziców uczniów szkoły podstawowej, ale także pozostałych mieszkańców Trybsza a nawet lokalnej Polonii, czego dowodem są przeróżne przejawy życzliwości i wsparcia. Zespół odwdzięcza się aktywnością i zaangażowaniem, uświetniając swoim radosnym śpiewem coroczne uroczystości odpustowe i inne ważne dla wsi wydarzenia kościelne, parafialne, szkolne i sołeckie. Dzieci występują na imprezach gminnych, festynach, przeglądach, konkursach regionalnych. Mali Trybszanie regularnie biorą udział w Watrze Spiskiej i Zwykach Spiskich, gdzie wielokrotnie zdobywali pierwsze miejsca. Kilkakrotnie brali udział w nagraniu dla radia i telewizji. Można śmiało pokusić się o stwierdzenie, że są wspaniałą wizytówką Trybsza.

Warto podkreślić, że dobra energia zespołu jest okazją do bardzo wartościowych inicjatyw angażujących całą lokalną społeczność. Przykładem może być szczególne zaangażowanie rodziców w kwestii stroju spiskiego odmiany trybskiej. Dzięki dzieciom zaangażowanym w działalność zespołu wzrosła świadomość rodziców odnośnie stroju regionalnego. Zwiększyło się ich zaangażowanie w pozyskiwanie niezbędnych a brakujących elementów ubioru. W miarę potrzeb część strojów była szyta i haftowana przez babcie tańczących dzieci, pozostałą dofinansowano z projektu w roku 2016, dzięki współpracy ze Stowarzyszeniem Inicjatyw Lokalnych „Przełom” w ramach zadania pod nazwą „Paradne Trybskie Dzieci”. Dzieciom od lat przygrywa kapela Grzegorza Kowalczyka. Zespół współpracował również ze wspaniałymi prymistami p. Janem Pacygą, p. Serwerynem Bizubem, p. Sylwestrem Ficem.

15 – lecie zespołu Trybskie Dzieci zaplanowane i obchodzone uroczyście podczas Gminnych Dożynek w Trybszu w roku 2019 to symboliczna okoliczność i data, na którą wpłynęły krótkie przerwy w działalności zespołu, spowodowane urlopami macierzyńskimi instruktorki. Z perspektywy tych lat najważniejsze nie są jednak daty. Najważniejsze są relacje i więzi, wspólne chwile radości i dumy po czasie ciężkich prób i godzinach fizycznego zmęczenia. Najważniejsze jest przeświadczenie budowania czegoś wartościowego, osadzonego mocno w kulturze naszych przodków, co wpływa na poczucie własnej tożsamości i wartości młodych ludzi w dniu dzisiejszym. Oprócz mnóstwa wspomnień, zespół Trybskie Dzieci wypełnił i nadal pełni wyjątkową misję – próbuje ocalić od zapomnienia materialny przejaw kultury tj. strój spiski odmiany trybskiej, który w meandrach wielu czynników historycznych i społecznych został zapomniany przez samych mieszkańców Trybsza. Dzieci prezentując autentyczny strój regionalny swoich dziadów, każdorazowo stawały się nauczycielami dla społeczności trybskiej. Cieszy fakt, iż po tych kilkunastu latach pracy zespołu postrzeganie stroju spiskiego we wsi Trybsz ulega zmianie.

Anna Stonczek

„Hajduki” z Łapsz Wyżnych

„Ej Hajduki dobrom nute majom, o swoiyj dziedzinie wse piyknie spiywajom”

„ Hajduki – duze serca majom, o swoiyj dziedzinie zawse pamiyntajom”

Hajduki, to zespół regionalny działający na terenie Spisza w wiosce Łapsze Wyżne. Taniec przewija się w historii naszej miejscowości od wielu pokoleń. Podaje się, iż to tutaj powstał pierwszy taki kolektyw na Spiszu. Na przestrzeni lat do formacji należały różne osoby pochodzące z terenów wyżej wymienionej miejscowości. Zespół pod nazwą 'Małe Hajduki’ powstał w 2005 r. pod przewodnictwem Danuty Krzysik. Grupa kilkakrotnie przerywała działalność, aby narodzić się na nowo w lipcu 2011 r. z inicjatywy młodzieży łapszańskiej, która sama zorganizowała się i założyła zespół ponownie. Obecnymi kierownikami zespołu są Dorota Moś oraz Dominika Krzysik. ZR Hajduki działa pod patronatem Towarzystwa Słowaków w Polsce. Próby odbywają się w Świetlicy TSP.

Członkowie zespołu to grono znajomych w przedziale wiekowym 15-80 lat. Poprzez dużą rozpiętość wiekową w roku 2015 powstała, także grupa młodzieżowa „Młode Hajduki”. Zespół wykonuje tańce ludowe i przyśpiewki z rodzinnego Spisza, ale także tańce pochodzące z różnych regionów Słowacji (Myjava, Zuberec, Puchovska Dolina, Horehronie). Przedstawiane są także różne scenki humorystyczne oraz ukazujące zwyczaje i obrzędy z dawnych lat m.in. „Młodzionkowanie”; „Namowiny”. „Warzynie gałusek”: „Jak to się ryftuwało kiet dziyfce przed ołtorz sie brało”; „Wesele spiskie na ciary”; „Kondzielno izba”; „Krzciny”. Do szerokiego repertuaru możemy również zaliczyć obrzęd „ocepin” na weselach, który cieszy się dużym zainteresowaniem wśród mieszkańców Łapsz Wyżnych i nie tylko. Zespół coraz częściej zapraszany jest na wesela aby zaprezentować ten obrzęd.

Do składu należy także 'Kapela Gryglaków’, która muzyką upiększa nasze występy i bez której nie moglibyśmy ukazać piękno ludowego tańca i śpiewu. Zespół dba nie tylko o utrzymywanie tradycji związanych z obrzędami, zwyczajami i melodiami spiskimi ale także interesuje się właściwe zachowanie oryginalnych strojów ludowych Spisza. Nieodłączną częścią wyśniołapsańskiej tradycji to również kuchnia regionalna. Przeróżne smakołyki wykonane przez członków zespołu zawsze pojawiają się na stołach podczas corocznie organizowanej „Niedzieli z Hajdukami”.

Zespół brał udział w wielu przeglądach oraz konkursach zarówno w Polsce, w Serbii, jak i na Słowacji. Członkowie uczestniczyli w kursach choreograficznych oraz wyjazdach integracyjnych. Do największych osiągnieć możemy zaliczyć udział w Małopolskim Konkursie Obrzędów i Zwyczajów Ludowych gdzie zajęliśmy 2 miejsce ze scenką „jak to się ryftuwało…”, Międzynarodowy Dziecięcy i Młodzieżowy Festiwal w Dulovcach, Międzynarodowy Festiwal Podpolianske Slavnosti v Detve, Góralski Karnawał w Bukowinie Tatrzańskiej, udział w projekcie dzięki któremu została nagrana płyta „Pieśni z Brzegów Dunajca” również z pieśniami wysniołapsańskimi.

Na bieżąco można nas śledzić poprzez media społecznościowe, na których jesteśmy bardzo aktywni. Wszystkie informacje o aktualnych występach, osiągnięciach, projektach i nie tylko można znaleźć na naszym fanpage’u na Facebooku (https://www.facebook.com/ZespolRegionalnyhajdukiZLapszWyznych/) oraz na Instagramie pod nazwą „zf_hajduki_”. Zapraszamy do odwiedzenia nas nie tylko w cyberprzestrzeni ale także „w realu” (próby zespołu w każdy piątek o 19:00).

Dominika Krzysik, Dorota Moś

„Małe Jedlicki” z Łapsz Wyżnych

Zespół działa od 3 lat i tworzą go dzieci szkolne z Łapsz Wyżnych, których celem
jest kultywowanie Wyśniołapsańskiej tradycji zapoczątkowanej przez ich rodziców i dziadków. Zespół prezentuje wiązankę spiskich tańców i pieśni. Kierownikiem jest Pani Maria Brawiak.

„Czardasz” z Niedzicy

W październiku 2016 r. „Czardasz ” obchodził srebrny jubileusz swojej działalności. W grudniu tegoż roku zaprezentował spiskie kolędy dla pracowników ZEW w Niedzicy. Natomiast w grudniu odwiedził Gniwino prezentując nasz region oraz program taneczny. Przy tej okazji zwiedził Gdańsk i Gdynię.

W latach 2017 – 2019 zajął I miejsca w Przeglądzie Regionalnym ” Spiskie Zwyki”: 2017 – za zwyczaj „Wkupuwanie do parobków”, 2018 za obrzęd weselny „Ojcowskie przezegnanie” (I cz. wesela), 2019 za II cz. wesela „Po kościele u młodyj pani”.

Obydwie części wesela pokazane zostały również na Małopolskim Konkursie Obrzędów, Obyczajów i Zwyczajów Ludowych „Pogórzańskie gody” w Łużnej. Za „Ojcowskie przezegnanie” zespół zdobył Brązową Różdżkę, zaś za drugą część wyróznienie.

Dodatkowo w roku 2018 Kapituła „Pogórzańskich godów” przyznała zespołowi nagrodę im. Seweryna Udzieli (przyznawaną raz na pięć lat) za całokształt działań artystycznych na rzecz ochrony i upowszechniania rodzimego dziedzictwa kulturowego, wysoki poziom merytoryczny i artystyczny prezentowanych widowisk.

Poza konkursami zespół uświetnił inne uroczystości: wrzesień 2017 r. „Babiogórskie lato” w Zawoji, 22 marca 2018 r. Wieczór Spiski w cyklu „Tradycja przez pokolenia” organizowanego przez MCK w Nowym Sączu, 17.06. 2018 „Biesiadę Karpacką” również w Nowym Sączu. W październiku 2018 r. kolejny raz odwiedził Budapeszt, przywożąc wiele pięknych wspomnień.

Trudno zmieścić 25 lat działalności sprzed jubileuszu w jednym artykule. Dlatego odsyłam do historii zespołu zawartej w publikacji „Niedzickie zwyczaje w Czardaszu” z 2014 r. Są to relacje z promocji Spisza na Węgrzech, szczególnie w Budapeszcie (kilka razy), w Belgii, Austrii, Słowacji i we Lwowie oraz w wielu regionach naszego kraju. Do osiągnięć należy zaliczyć pokazanie 29 zwyczajów, w większości już nie kultywowanych. W tym zakresie w Konkursach Wojewódzkich zespół zdobył: Brązową Maskę za „Krzciny” (2008 r.) Złotą Maskę za „Wilijom” (2012 r.), Złotą Różdżkę za zwyczaj „Z radośnikiym” (2013r.),II miejsca: za „Juhaski zywot” (2011r.), „Świyntom i nojstarsom prowde” (2014 r.) oraz kilka wyróżnień. Uczestniczył w wielu ciekawych spotkaniach na szczeblu wojewódzkim i krajowym, współpracował z mediami: TVP Polonia, TVP Kraków, TVP INFO, TVP 2. Wiernie uczestniczył w uroczystościach regionalnych, gminnych i miejscowych. Ogólnie ma swoim koncie 338 występów, w tym 43 za granicą, 74 w innych regionach Polski, pozostałe w regionie.

Maria Waniczek

„Bystry Potok” z Kacwina

Młodzieżowy Spiski Zespół Regionalny z Kacwina powstał końcem lata 2010 roku z inicjatywy miejscowej młodzieży. Obecnie Grupa liczy ponad 50 osób, łącznie z najmłodszą grupą taneczną. Początkowo odnawiano choreografię dawniej istniejącego w Kacwinie Zespołu „Majowy Wierch”. Członkowie spotykali się raz w tygodniu i zawzięcie ćwiczyli układ taneczny, który zamierzali zaprezentować w grudniu przed kacwińską publicznością. Wraz ze zbliżającym się dniem 26 grudnia, w którym miał odbyć się debiut grupy, młodzież prosiła o pomoc choreografkę poprzedniego zespołu Panią Marię Wnęk, która zgodziła się na współpracę i kontynuuje ją po dzień dzisiejszy z młodymi tancerzami. Bystry Potok to nazwa powstałej grupy. Jednym z pierwszych sukcesów było wygranie VI Międzykulturowego Przeglądu Folklorystycznego „Zagłębie i Sąsiedzi” w Dąbrowie Górniczej. Rok później Zespół powtórzył ten sukces. Grupa chętnie bierze udział w różnego rodzaju konkursach i festiwalach nie tylko na terenie naszego regionu. Dzięki staraniom Pani Marii udało się pojechać do Rumunii , gdzie uczestniczono na „Mládežníckym folklórnym Čerpotoku 2012” .

Zespół nieustannie się rozwija, zwiedza Polskę i świat uczestnicząc w różnych wydarzeniach kulturalnych m. in. IV Noc Świętojańska w Proszowicach, XXI Małopolskich Dniach Dziedzictwa Kulturowego, Międzynarodowe Targi Sztuki Ludowej w Krakowie, w lokalnych wydarzeniach takich jak coroczna edycja Spiskich Zwyków zimą i Spiskiej Watry latem. W 2015 roku brali udział w Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Strzegomiu, gdzie wraz z innymi zespołami reprezentowali Polskę. Bardzo mile wspominają ten czas. Dzielą wspomnienia z ludźmi z Egiptu, Nowej Zelandii, Peru, Białorusi. Występowali również za granicą w Serbii, Rumuni, na Słowacji w malowniczym regionie Tokaj na Węgrzech. Bystry Potok może tańczyć w rytm spiskiej muzyki dzięki kacwińskiej kapeli w składzie: Bożena Szewczyk, Dominika Trybuła, Szczepan Szewczyk, Jan Pacyga -która niejednokrotnie odnosiła sukcesy w różnych konkursach. Dla niektórych to tylko taniec, dla nas- przyjemność, setki wspomnień oraz przeżywanie niezapomnianych chwil w świetnym towarzystwie.

Małgorzata Trybuła, Kamila Krzysiaczek

„Frydmanianie” z Frydmana

Zespół założony został we wsi Frydman w 1982 r. i nieprzerwanie kultywuje spiskie obrzędy, tańce i muzykę. Wiele nagród i wyróżnień zdobył na wojewódzkich i krajowych konkursach teatrów ludowych za prezentacje spiskich zwyczajów i obyczajowych scen.W repertuarze zespołu znalazły się następujące obrzędy i zwyczaje: „Deptanie kapusty”, „Jak Jantek chowoł dziecko”, „Prucki”, „Ucony Śpisok”, „Medycyna po śpisku”, „ Syroki parcol”, „ Namowiny”, „Moja kura”, „Ogrywanie maji”, „Jasełka”, „Werbunk – rekruci”, „W izbie”, „Przy potocku”, „Tańcuj tańcuj”, „Po odpuście”. Zespół wielokrotnie zdobywał nagrody i wyróżnienia za wspaniałą grę aktorską. Kierownikiem jest Pani Zofia Wójcik przy współpracy z Panią Klaudią Jurkowską.

„Torecki”

Zespół Regionalny „Torecki” został założony w listopadzie 2018 roku. Kierownikiem jest Dominika Krzysik. Do zespołu należą dzieci z oddziału przedszkolnego w Łapszance.
31.05.19r. podczas obchodów Dnia Rodziny w Szkole Podstawowej w Łapszance, wystąpili po raz pierwszy z programem tańców spiskich. Drugi występ miał miejsce 07.07.19r. w Niedzicy na Spiskiej Watrze. Zostały one nagrodzone gromkimi brawami przez wspaniałą publiczność i dały wiele pozytywnej energii do dalszego działania.

Dominika Krzysik